Το κρύο κουράζει πράγματι την καρδιά και ρίχνει την άμυνα του οργανισμού μας, αλλά δεν προκαλεί κρυολογήματα ούτε αυξάνει τις μεταβολικές καύσεις, όπως συνήθως πιστεύουμε.
Επιστήμονες σχολιάζουν τις πιο διαδεδομένες απόψεις για τη σχέση του κρύου με την υγεία μας και δίνουν πρακτικές συμβουλές για τις ψυχρές ημέρες του χειμώνα.
Το κρύο προκαλεί κρυολόγημα και πνευμονία
ΛΑΘΟΣ Η επίδραση του κρύου είναι έμμεση και όχι άμεση στις αναπνευστικές λοιμώξεις. Το κοινό κρυολόγημα οφείλεται σε ιούς (περισσότερους από 200, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης και Ασθενειών των ΗΠΑ) και όχι στο κρύο.
«Επίσης, η άμεση επίδραση του κρύου στον άνθρωπο μπορεί να προκαλέσει κρυοπαγήματα στα άκρα του σώματος, αλλά δεν προκαλεί πνευμονίες, όπως λανθασμένα πιστεύει ο κόσμος», επισημαίνει η λοιμωξιολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κυριακή Κανελλακοπούλου.
«Πιθανώς , όμως, η επίδραση του κρύου στις κινήσεις του κροσσωτού επιθηλίου των πνευμόνων μειώνει την ικανότητά του να καθαρίζει την περιοχή. Ακόμα, όταν υπάρχει κρύο, τα σταγονίδια από τον βήχα και το φτάρνισμα διατηρούνται περισσότερο χρόνο στον αέρα, γεγονός που ευνοεί τη μετάδοση των λοιμώξεων».
Το κρύο ρίχνει την άμυνα του οργανισμού
ΣΩΣΤΟ Εχει διατυπωθεί η επιστημονική άποψη, όπως αναφέρει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Χάρβαρντ Παγώνα Λάγιου, ότι το κρύο, μέσω της περιφερικής αγγειοσύσπασης που προκαλεί, μειώνει την τοπική άμυνα του οργανισμού (π.χ. στο ρινικό βλεννογόνο).
Η παραμονή στα ζεστά βοηθά στην ανάρρωση από τις λοιμώξεις
ΣΩΣΤΟ Εχει αποδειχθεί, λέει η κ. Κανελλακοπούλου, ότι το στρες από το κρύο καταπονεί τον οργανισμό, επηρεάζει τη λειτουργικότητα του επιθηλίου και παρατείνει τη νόσηση.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι όσοι πάσχουν από κοινές ιώσεις της εποχής και προστατεύονται από το κρύο και την κούραση γίνονται καλά μία έως δύο ημέρες ενωρίτερα σε σχέση με όσους δεν το κάνουν.
Το κρύο αυξάνει τις καύσεις του οργανισμού
ΛΑΘΟΣ Σε μια μελέτη από το Ναυτικό Ερευνητικό Ιδρυμα της Βηθεσδά στο Μέριλαντ των ΗΠΑ οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι σωματικές διεργασίες που σχετίζονται με τον μεταβολισμό του λίπους επιβραδύνονται όταν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες. Στα συμπεράσματα της ίδιας μελέτης αναφέρεται ότι όταν γυμναζόμαστε στο κρύο αυξάνεται αρχικά ο όγκος του αέρα που εισπνέουμε και εκπνέουμε, αλλά ύστερα από λίγη ώρα ο όγκος αυτός επιστρέφει στα φυσιολογικά επίπεδα.
«Οι περισσότεροι δεν χρειαζόμαστε αύξηση των θερμίδων τον χειμώνα», επισημαίνει ο διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Παύλος Τούτουζας. «Μόνον οι πολύ αδύνατοι και όσοι εργάζονται στην ύπαιθρο πρέπει να προσθέσουν θερμίδες στα γεύματά τους κατά τις κρύες ημέρες».
Υπάρχει αλλεργία στο κρύο
ΣΩΣΤΟ Ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν αλλεργία κατά την έκθεση στο κρύο και εμφανίζουν κόκκινα επάρματα (εξογκώματα) στο δέρμα τους με αποτέλεσμα να μοιάζει σαν γεωγραφικός χάρτης. «Είναι η κνίδωση (ουρτικάρια) εκ κρύου, η οποία οφείλεται σε διαταραχή των αιμοσφαιρινών στους ανθρώπους αυτούς», λέει η επίκουρη καθηγήτρια Δερματολογίας Καίτη Μουλοπούλου – Καρακίτσου.
Οσοι εμφανίζουν αλλεργία θα πρέπει να υποβληθούν σε ειδικά τεστ για να επιβεβαιωθεί η νόσος. «Συμβουλεύουμε επίσης να αποφεύγουν να βγαίνουν τα πολύ κρύα βράδια και να παίρνουν προφυλάξεις στο κρύο, όπως ειδικά ρούχα με κουκούλα».
Οταν κάνει κρύο, δεν πρέπει να ασκούμαστε
ΛΑΘΟΣ Οι υγιείς και νέοι μπορούν να συνεχίσουν να ασκούνται συστηματικά και τον χειμώνα όσο και τις υπόλοιπες εποχές του χρόνου. Χρειάζονται μόνο ορισμένες προφυλάξεις, συμβουλεύει ο κ. Τούτουζας: Εάν ασκείσθε σε εξωτερικό χώρο, να αποφεύγετε τις πολύ πρωινές και βραδινές ώρες και να καλύπτετε καλά τις μεγάλες επιφάνειες του σώματος (χέρια, πόδια, στήθος).
Οι χειμερινοί κολυμβητές πρέπει να μένουν στη θάλασσα τόσα λεπτά της ώρας όση είναι η θερμοκρασία του περιβάλλοντος (π.χ. 15 λεπτά, εάν η θερμοκρασία είναι 15 βαθμοί Κελσίου). Εάν ασκείσθε σε εσωτερικό χώρο, να μη βγαίνετε αμέσως έξω μετά την άσκηση. Μόνον οι καρδιοπαθείς και οι ηλικιωμένοι πρέπει να μην κάνουν τις πολύ κρύες ημέρες το συνιστώμενο καθημερινό βάδισμα και να μένουν σπίτι.
Τα παιδιά αντέχουν περισσότερο στο κρύο από τους μεγάλους
ΛΑΘΟΣ «Τα μικρά παιδιά έως πέντε ετών, και ιδιαίτερα έως τριών, είναι πιο ευάλωτα στο κρύο, γιατί το ανοσολογικό σύστημά τους ακόμα αναπτύσσεται», λέει η επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Πόπη Αναστασέα – Βλάχου. «Τα παιδιά όλων των ηλικιών, πάντως, θα πρέπει να φορούν αδιάβροχο μπουφάν ή παλτό που να διαθέτει αδιάβροχη κουκούλα, γιατί δεν θέλουμε να μένουν με βρεγμένα ρούχα».
Το κρύο είναι επικίνδυνο για την καρδιά
ΣΩΣΤΟ Σε μελέτη της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών βρέθηκε ότι ο μέσος ημερήσιος αριθμός θανάτων από οξύ έμφραγμα είναι κατά περίπου 32% μεγαλύτερος τον χειμώνα σε σχέση με το καλοκαίρι. Στις ηλικίες μάλιστα άνω των 70 ετών, οι θάνατοι τον χειμώνα από καρδιά ήταν διπλάσιοι σε σχέση με το θέρος. Αύξηση παρουσιάζουν και τα εγκεφαλικά επεισόδια τους κρύους μήνες (υπολογίζεται κατά 20%-25%).
«Η καρδιά στις χαμηλές θερμοκρασίες αυξάνει την αρτηριακή πίεση και τους σφυγμούς της, για να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις και να διατηρήσει τη θερμοκρασία του σώματος σταθερή», εξηγεί ο καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Χριστόδουλος Στεφανάδης. «Η πίεση αυξάνεται επίσης και λόγω σπασμού των αρτηριών στο κρύο. Η καταπόνηση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές αρρυθμίες».
Τα οινοπνευματώδη ποτά μάς βοηθούν να αντιμετωπίσουμε το κρύο
ΛΑΘΟΣ «Η χρήση, και πολύ περισσότερο η κατάχρηση, αλκοόλ πριν από την έκθεση στο κρύο, με την επακόλουθη αγγειοσύσπαση που προκαλεί το ποτό, μπορεί να προκαλέσει μεγάλη απώλεια θερμότητας με καταστροφικά αποτελέσματα για την καρδιά και τα αγγεία», τονίζει ο κ. Στεφανάδης. «Συνιστούμε λοιπόν να μην καταναλώνετε πάνω από 1-2 ποτηράκια κρασί».
Πρέπει να τρώμε περισσότερα λίπη όταν κάνει κρύο
ΛΑΘΟΣ «Πρέπει και τον χειμώνα να ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή, που να είναι χαμηλή σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη», συμβουλεύει ο κ. Στεφανάδης. «Επιπλέον, πρέπει να αποφεύγουμε μετά το γεύμα την έκθεση στο κρύο, γιατί λόγω της αγγειοδιαστολής στο πεπτικό σύστημα αυξάνεται ο έργο της καρδιάς».
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα επιδεινώνεται με το κρύο
ΛΑΘΟΣ Δεν έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν κλιματολογικές συνθήκες που μπορεί να επιδεινώσουν ή να ωφελήσουν τη νόσο, επισημαίνει ο καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Χαράλαμπος Μουτσόπουλος. Το κλίμα επηρεάζει τα συμπτώματα κάποιων ασθενών, αλλά δεν αλλάζει την κλινική πορεία της νόσου. Πολλοί ασθενείς νιώθουν καλύτερα σε θερμό περιβάλλον, ενώ για αρκετούς ο κρύος καιρός είναι ο πιο ιδανικός.
Η κατανομή λίπους και μυϊκής μάζας στο σώμα παίζει ρόλο στην αντοχή στο κρύο
ΣΩΣΤΟ Πειράματα σε κολυμβητές στη Σουηδία έδειξαν ότι το καλά κατανεμημένο λίπος των αθλητών προστατεύει τον οργανισμό τους στο κρύο από την απώλεια δύναμης, Δεν συνέβαινε, όμως, το ίδιο σε όσους έχουν σπλαγχνικό λίπος στην κοιλιά αλλά αδύνατα πόδια (χαρακτηριστική εικόνα στους αγύμναστους μεσήλικες).
Οσοι είναι καλά γυμνασμένοι κι έχουν λίπος και μυς στα χέρια και στα πόδια – όπου βρίσκονται οι μεγαλύτερες επιφάνειες που εκτίθενται στο κρύο – αντέχουν καλύτερα στις χαμηλές θερμοκρασίες, μας πληροφορεί ο κ. Τούτουζας. Επιπλέον, οι γυμνασμένοι έχουν συνηθίσει σε αυξήσεις της πίεσης και η καρδιά τους αντέχει περισσότερο σε αυτές.
Το δέρμα μας χρειάζεται ιδιαίτερη περιποίηση τις κρύες ημέρες
ΣΩΣΤΟ Να πλένετε το δέρμα με νερό θερμών πηγών (από τα φαρμακεία) ή με βρασμένο νερό και με γαλάκτωμα ή δερματολογικά σαπούνια, συμβουλεύει η κ. Μουλοπούλου. Να στεγνώνετε το πρόσωπο με βαμβακερή πετσέτα (όχι με βαμβάκι) και με διακεκομμένο τρόπο. Να χρησιμοποιείτε στο πρόσωπο και στα χέρια ενυδατικές κρέμες (ελαφρές, αλλά πιο λιπαρές απ’ ό,τι το καλοκαίρι). Να αποφεύγετε τις κρέμες με οξέα (ρετινοϊκό οξύ, άλφα – υδροξέα κ.ά.), τα πίλινγκ και την αποτρίχωση με λέιζερ.
