Η παχυσαρκία είναι μία πάθηση στην οποία η πρόσληψη ενέργειας υπερβαίνει την κατανάλωση ενέργειας στον χρόνο, και το λίπος του σώματος αυξάνεται πάνω από το ιδανικό του βάρους του σώματος, (25% στους άνδρες, 35% στις γυναίκες). Η εμφάνιση της παχυσαρκίας απαιτεί μήνες και έτη, διότι η αποθήκευση ενός χιλιογράμμου λίπους αντιπροσωπεύει πλεόνασμα ενέργειας (έναντι της κατανάλωσης) 9400Kcal. Επειδή η μέση θερμιδική κατανάλωση ενός ατόμου με καθιστική ζωή είναι περίπου 2.100Kcal/ημέρα, όταν λαμβάνει επιπλέον 1000Kcal/ημέρα, απαιτούνται 9 με 10 μέρες για την αποθήκευση 1Kg λίπους. Οι αποθήκες λίπους δεν είναι περιορισμένες, όπως των υδατανθράκων και των πρωτεϊνών. Τα λιποκύτταρα μπορούν να αυξηθούν σε αριθμό (υπερπλασία) ή σε μέγεθος (υπερτροφία) κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της παχυσαρκίας.
Γενικά υπάρχουν δύο είδη παχυσαρκίας, η υπερπλαστική και η υπερτροφική.
Η υπερπλαστική παχυσαρκία, αναπτύσσεται κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής και στα επόμενα χρόνια, διατηρείται. Ο ρυθμός σχηματισμού νέων λιποκυττάρων είναι μέγιστος στα πρώτα χρόνια της ζωής και ο απόλυτος αριθμός τους σταθεροποιείται σε αυτήν την περίοδο. Τα άτομα που γίνονται παχύσαρκα στην πρώιμη παιδική ηλικία, ενδέχεται να μην ανταποκρίνονται καλά στα προγράμματα απώλειας βάρους κατά την ενήλικη ζωή, επειδή ο αριθμός των λιποκυττάρων συμβάλλει κατά έναν τρόπο στην παλίνδρομη ρύθμιση της αποθήκευσης λίπους στο επίπεδο του υποθαλάμου. Γι΄αυτό τον λόγο, οι γονείς δεν θα πρέπει να υιοθετούν την παλιότερη άποψη «αν το παιδί μικρό είναι παχουλό, όταν μεγαλώσει το παίρνει σε ύψος»! Έτσι το φαγητό στο παιδί πρέπει να δίνεται με προσοχή, έτσι ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο στο μέλλον.
Αντίθετα, η υπερτροφική παχυσαρκία, πρωτοεμφανίζεται κατά την ενήλικη ζωή και συχνά συσχετίζεται με διαβήτη και άλλες μεταβολικές μεταβολές που εξαρτώνται από την ηλικία. Η παχυσαρκία των ενηλίκων ενδέχεται να οφείλεται σε ελάττωση της ορμονοευαίσθητης λιπάσης στον λιπώδη ιστό, καθιστώντας πιο δύσκολη την κινητοποίηση –απομάκρυνση- του λίπους από αυτόν. Η δραστικότητα της λιπάσης εξαρτάται από την σωματική δραστηριότητα καθώς και από παράγοντες που σχετίζονται με την ηλικία, γι΄ αυτό και η παχυσαρκία των ενηλίκων μπορεί να αναστραφεί με περιορισμό των θερμίδων και με αύξηση της δραστηριότητας.
Επιπρόσθετα, οι παχύσαρκοι άνθρωποι ενδέχεται να έχουν ελαττωματικούς υποδοχείς λεπτίνης. Η λεπτίνη είναι μια ουσία που σχετίζεται με τον μακροπρόθεσμο έλεγχο της πείνας, και η ύπαρξη της αναστέλλει την έκφραση - σχηματισμό του νευροπεπτιδίου Υ, μια ουσία που διεγείρει την όρεξη και αυξάνει την έκφραση του CART ο οποίος μειώνει την όρεξη.
Η παχυσαρκία εν τέλει είναι πιθανότατα μια πολυπαραγοντική νόσος, στην οποία συμμετέχουν τόσο γενετικοί, όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Επειδή η παχυσαρκία όμως, αποτελεί κύριο παράγοντα σημαντικών χρόνιων παθήσεων (π.χ. καρδιαγγειακής νόσου, διαβήτη ενηλίκων, καρκίνου) πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην αποφυγή δημιουργίας της, και αν υπάρχει ήδη, να γίνονται προσπάθειες για την αντιμετώπισή της.
Γενικά υπάρχουν δύο είδη παχυσαρκίας, η υπερπλαστική και η υπερτροφική.
Η υπερπλαστική παχυσαρκία, αναπτύσσεται κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής και στα επόμενα χρόνια, διατηρείται. Ο ρυθμός σχηματισμού νέων λιποκυττάρων είναι μέγιστος στα πρώτα χρόνια της ζωής και ο απόλυτος αριθμός τους σταθεροποιείται σε αυτήν την περίοδο. Τα άτομα που γίνονται παχύσαρκα στην πρώιμη παιδική ηλικία, ενδέχεται να μην ανταποκρίνονται καλά στα προγράμματα απώλειας βάρους κατά την ενήλικη ζωή, επειδή ο αριθμός των λιποκυττάρων συμβάλλει κατά έναν τρόπο στην παλίνδρομη ρύθμιση της αποθήκευσης λίπους στο επίπεδο του υποθαλάμου. Γι΄αυτό τον λόγο, οι γονείς δεν θα πρέπει να υιοθετούν την παλιότερη άποψη «αν το παιδί μικρό είναι παχουλό, όταν μεγαλώσει το παίρνει σε ύψος»! Έτσι το φαγητό στο παιδί πρέπει να δίνεται με προσοχή, έτσι ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο στο μέλλον.
Αντίθετα, η υπερτροφική παχυσαρκία, πρωτοεμφανίζεται κατά την ενήλικη ζωή και συχνά συσχετίζεται με διαβήτη και άλλες μεταβολικές μεταβολές που εξαρτώνται από την ηλικία. Η παχυσαρκία των ενηλίκων ενδέχεται να οφείλεται σε ελάττωση της ορμονοευαίσθητης λιπάσης στον λιπώδη ιστό, καθιστώντας πιο δύσκολη την κινητοποίηση –απομάκρυνση- του λίπους από αυτόν. Η δραστικότητα της λιπάσης εξαρτάται από την σωματική δραστηριότητα καθώς και από παράγοντες που σχετίζονται με την ηλικία, γι΄ αυτό και η παχυσαρκία των ενηλίκων μπορεί να αναστραφεί με περιορισμό των θερμίδων και με αύξηση της δραστηριότητας.
Επιπρόσθετα, οι παχύσαρκοι άνθρωποι ενδέχεται να έχουν ελαττωματικούς υποδοχείς λεπτίνης. Η λεπτίνη είναι μια ουσία που σχετίζεται με τον μακροπρόθεσμο έλεγχο της πείνας, και η ύπαρξη της αναστέλλει την έκφραση - σχηματισμό του νευροπεπτιδίου Υ, μια ουσία που διεγείρει την όρεξη και αυξάνει την έκφραση του CART ο οποίος μειώνει την όρεξη.
Η παχυσαρκία εν τέλει είναι πιθανότατα μια πολυπαραγοντική νόσος, στην οποία συμμετέχουν τόσο γενετικοί, όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Επειδή η παχυσαρκία όμως, αποτελεί κύριο παράγοντα σημαντικών χρόνιων παθήσεων (π.χ. καρδιαγγειακής νόσου, διαβήτη ενηλίκων, καρκίνου) πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην αποφυγή δημιουργίας της, και αν υπάρχει ήδη, να γίνονται προσπάθειες για την αντιμετώπισή της.
Γιώργος Ανδρίτσος, φοιτητής Οδοντιατρικής Σχολής Αθηνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου