Εντονη ανησυχία επιστημονων για νέα τρυπα του όζοντος!!

Η απώλεια όζοντος πάνω από την Αρκτική ήταν τόσο σοβαρή φέτος, που για πρώτη φορά οι επιστήμονες έκαναν λόγο για την ύπαρξη «τρύπα όζοντος», αντίστοιχης αυτής πάνω από την Ανταρκτική.

Η αρκτική «τρύπα» στο μέγιστο σημείο της έφθασε να έχει μέγεθος 2 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, δηλαδή μια έκταση περίπου πενταπλάσια της Γερμανίας. Η έκταση αυτή, κατά πολύ μεγαλύτερη από κάθε άλλη που έχει υπάρξει ποτέ πάνω από την Αρκτική, είναι περίπου ίδια με το μέγεθος που είχε η «τρύπα» του όζοντος της Ανταρκτικής στα μέσα της δεκαετίας του ΄80.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, που βασίστηκαν σε δορυφορικές μετρήσεις, υπήρξε σημαντική απώλεια όζοντος σε υψόμετρο 15 – 23 χιλιομέτρων, ενώ σε ύψος 18 – 20 χιλιομέτρων από το έδαφος, τουλάχιστον το 80% του όζοντος χάθηκε. Ο μήνας με τις μεγαλύτερες απώλειες ήταν ο Μάρτιος του 2011. Ως αιτία προβάλλεται ο ασυνήθιστα κρύος καιρός σε αυτό το υψόμετρο στην αρκτική στρατόσφαιρα, ο οποίος ευνόησε τη δημιουργία χημικών ουσιών του χλωρίου, οι οποίες καταστρέφουν το όζον. Οι επιστήμονες υποψιάζονται ότι η κλιματική αλλαγή έχει παίξει ρόλο για αυτή την επιδείνωση των καιρικών συνθηκών στη στρατόσφαιρα της Αρκτικής.

Οι ερευνητές από πολλές χώρες, με επικεφαλής επιστήμονες του Εργαστηρίου Αεριοπροώθησης της NASA στις ΗΠΑ υπό την Γκλόρια Μάνεϊ, που δημοσίευσαν τη σχετική εργασία στο περιοδικό ”Nature”, σύμφωνα με το BBC, το Γαλλικό Πρακτορείο και το ”New Scientist”, θεωρούν αδύνατο, προς το παρόν, να προβλέψουν με βεβαιότητα αν τόσο μεγάλες απώλειες όζοντος θα επαναληφθούν. Επειδή όμως υπάρχει κατά τις τελευταίες δεκαετίες μια τάση για πιο κρύους χειμώνες πάνω από την Αρκτική, θεωρούν πιθανό ότι και τα επόμενα χρόνια θα υπάρξει σοβαρή απώλεια από τη νέα «τρύπα» του όζοντος. Παραδοσιακά, η απώλεια του όζοντος πάνω από το νότιο ημισφαίριο (Ανταρκτική) ήταν πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με το βόρειο (Αρκτική), λόγω των χαμηλότερων θερμοκρασιών στο πρώτο.

Ανθρωπογενείς ουσίες όπως οι χλωροφθοράνθρακες, που χρησιμοποιούνταν εδώ και ένα περίπου αιώνα σε διάφορα σπρέι και σε συσκευές όπως τα ψυγεία και οι πυροσβεστήρες, συνέβαλαν στο να δημιουργηθεί μια μεγάλη «τρύπα» του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική, αλλά το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ το 1989 απαγόρευσε αυτές τις ουσίες και μείωσε με σχετική επιτυχία την απώλεια του όζοντος. Το στρώμα όζοντος στην ατμόσφαιρα δρα προστατευτικά, καθώς εμποδίζει τις υπεριώδεις ακτίνες-Β του Ήλιου, που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του δέρματος, καταρράκτη στα μάτια και άλλες παθήσεις. Το όζον, όταν βρίσκεται χαμηλά στην επιφάνεια του εδάφους (παράγεται συνήθως από την αλληλεπίδραση των καυσαερίων με την ηλιακή ακτινοβολία), αντί να παίζει προστατευτικό ρόλο, είναι επιβλαβές για την υγεία, καθώς προκαλεί φλεγμονές στο αναπνευστικό σύστημα.

Οι ερευνητές ανέφεραν ότι, ανάλογα με τις αρκτικές στρατοσφαιρικές συνθήκες, το μέγεθος και η θέση της «τρύπας» του όζοντος πάνω από την Αρκτική μεταβαλλόταν διαχρονικά, μετακινούμενη πάνω από την βόρεια και ανατολική Ευρώπη, τη Ρωσία και την Μογγολία. Μερικοί σταθμοί παρατήρησης στη βόρεια Ευρώπη και τη Ρωσία κατέγραψαν αυξημένα επίπεδα υπεριώδους-Β ηλιακής ακτινοβολίας, αλλά δεν είναι σαφές αν αυτό συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο για την υγεία.

Στο μεταξύ, η «τρύπα» του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική έχει παραμείνει σχετικά σταθερή τα τελευταία χρόνια. Οι χημικές ενώσεις του χλωρίου διατηρούνται επί δεκαετίες στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, συνεπώς δεν αναμένεται το επίπεδο του όζοντος να αποκατασταθεί στα προ-βιομηχανικά επίπεδά του πριν τα μέσα του αιώνα μας.