Ναρκισσισμός: Όταν το φαίνεσθαι είναι σημαντικότερο του είναι

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Νάρκισσος ήταν ένας νεαρός, γιος της νύμφης Λειριώπης και του ποταμού Κηφισού, ο οποίος ήταν τόσο όμορφος ώστε όλες οι νύμφες τον ήθελαν για σύντροφό τους. Ο ίδιος όμως ήταν τόσο υπερόπτης που τις απέρριπτε όλες μία προς μία.

Λέγεται δε πως μεταξύ άλλων απέρριψε και την νύμφη Ηχώ η οποία, απελπισμένη καθώς ήταν με τον έρωτά της, τον καλούσε συνεχώς έως ότου η φωνή της έσβησε και ακούγονταν πλέον μόνο οι τελευταίες συλλαβές του ονόματός του.

Το τραγικό τέλος του Νάρκισσου όμως είναι αυτό που κάνει την ιστορία του πολύ ενδιαφέρουσα και εξαιρετικά αλληγορική. Μια μέρα, καθώς περιφερόταν στον ποταμό ο Νάρκισσος πρόσεξε το είδωλό του στο νερό. Ήταν το πιο όμορφο πρόσωπο που είχε δει. Θεωρώντας πως αυτό που έβλεπε ήταν άλλη μία από τις νύμφες που τον κυνηγούσαν, ερωτεύτηκε σφόδρα το είδωλό του και καθόταν με τις ώρες και το θαύμαζε, ενώ ταυτόχρονα παραπονιόταν που το πρόσωπο μέσα στο νερό δεν του έλεγε τίποτα, αλλά μόνο τον κοιτούσε.

Ο Νάρκισσος περνούσε ώρες ή και μέρες ολόκληρες κάνοντας τίποτα άλλο πέρα από το να θαυμάζει την ομορφιά του στο ποτάμι. Αλλά δυστυχώς αυτό του το πάθος του κόστισε την ίδια του τη ζωή, καθώς μια μέρα στην προσπάθειά του να φιλήσει αυτό που θεωρούσε πως ήταν νύμφη έπεσε στο ποτάμι και πνίγηκε.

Αυτός λοιπόν ήταν ο Νάρκισσος της μυθολογίας ο οποίος έδωσε -και όχι άδικα- το όνομά του σε μια σύγχρονη ψυχολογική διαταραχή προσωπικότητας. Η ιστορία του μας λέει πολλά για τα χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής.

Σύμφωνα με το DSM-IV-TR για να διαγνωσθεί κάποιος με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας πρέπει να έχει τουλάχιστον πέντε από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Έχει έντονο αίσθημα υπεροψίας και μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του/της.
• Έχει φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης, ομορφιάς κτλ.
• Θεωρεί τον εαυτό του/της ξεχωριστό και μοναδικό και πιστεύει πως οι μόνοι οι οποίοι μπορούν να τον/την καταλάβουν είναι άτομα που είναι επίσης ξεχωριστά.
• Απαιτεί τον θαυμασμό των άλλων.
• Αναμένει ξεχωριστή εξυπηρέτηση από τρίτους και απαιτεί όλοι να συμφωνούν αυτόματα με τις προσδοκίες του/της.
• Είναι άτομο ιδιαίτερα χειριστικό το οποίο εκμεταλλεύεται τους άλλους με κάθε μέσο ώστε να επιτύχει το σκοπό του.
• Δεν έχει συναίσθηση απέναντι στα συναισθήματα των άλλων και γι’ αυτό αδυνατεί να τα κατανοήσει.
• Είναι πολύ ζηλόφθονος με τους άλλους ή πιστεύει πως οι άλλοι είναι πολύ ζηλόφθονες απέναντί του/της.
• Είναι αλαζόνας και έχει υπεροπτική στάση απέναντι στους άλλους.

Όπως γίνεται εμφανές, το κύριο χαρακτηριστικό του νάρκισσιστή είναι η αλαζονεία, το αίσθημα ανωτερότητας και η έλλειψη ενσυναίσθησης. Τα άτομα αυτά είναι ανίκανα να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων και δεν είναι λίγες οι φορές που θα φτάσουν να πληγώσουν ή ακόμη και να καταστρέψουν (π.χ. οικονομικά, κοινωνικά) τους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους μόνο και μόνο για να καταφέρουν να πετύχουν τον στόχο τους. Οι ναρκισσιστές θεωρούν πως κοινωνικοί κανόνες που ακολουθούνται από όλους μας δεν ισχύουν για τους ίδιους καθώς ως “ξεχωριστά άτομα” απαιτούν να έχουν “ειδική μεταχείριση”.

Αυτό όμως που θα πρέπει να καταλάβουμε για τους ναρκισσιστές είναι πως δεν είναι εγωιστές, μιας και αυτό με το οποίο είναι ερωτευμένοι είναι η περσόνα τους και όχι ο ίδιος τους ο εαυτός. Όπως ακριβώς ο Νάρκισσος του αρχαίου μύθου, έτσι και αυτοί είναι παθολογικά ερωτευμένοι με το είδωλο στον “καθρέφτη” τους και θυσιάζουν τα πάντα για να το διατηρήσουν. Στην πραγματικότητα δηλαδή αυτά τα άτομα είναι πολύ απομακρυσμένα από τον εαυτό τους και αυτή είναι ουσιαστικά η πηγή της δυστυχίας τους. Ανήμποροι να δεχτούν τον εαυτό τους ως έχει, με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του, αναλώνουν όλη τους την ενέργεια στη διατήρηση του κοινωνικού τους προφίλ και είναι έτοιμοι να βρουν εξιλαστήρια θύματα όταν πιστεύουν πως η εικόνα αυτή έχει αμαυρωθεί με κάποιο τρόπο.

Ένας νάρκισσος για παράδειγμα δεν θα μπορέσει να ανεχτεί ούτε ένα “Λίαν Καλώς” στην βαθμολογία του, ακόμη και αν όλα τα υπόλοιπα μαθήματα τα έχει περάσει με “Άριστα”, θα φροντίσει να δημιουργήσει μια ολόκληρη θεωρία συνωμοσίας και έντονης ζηλοφθονίας από πλευράς του καθηγητή που “τόλμησε” να μην του βάλει τον μέγιστο δυνατό βαθμό και είναι ικανός να γίνει έντονα εκδικητικός απέναντί του.

Πηγή: e-psycology.gr